A lingua na educación infantil

O último número da Revista Galega de Educación, a publicación de Nova Escola Galega, está enfocado á lingua na educación infantil e á súa importancia para a conservación do galego. Os datos achegados por diferentes estudos, en especial os do Instituto Galego de Estatística en 2013, intensificaron a alarma pola moi negativa situación da lingua galega e a rápida substitución polo castelán, sobre todo nos ámbitos urbanos e nas etapas da infancia e mocidade. A Revista Galega de Educación quixo abordar este grave problema analizando a situación sociolingüística e, sobre todo, difundindo boas prácticas e orientacións.

Xaquín Loredo, do Seminario de Sociolingüística da Real Academia Galega, investiga no seu artigo “Estabilidade e cambio de lingua de transmisión familiar nos usos lingüísticos da poboación infantil galega”, se os nenos reteñen ou cambian a lingua recibida na familia na transición da infancia á adolescencia. A conclusión é que tenden a manter o idioma que lle transmitiu a familia se este é o castelán, e que tenden a cambiar cando se trata do galego, isto é, en familias (re)galeguizadas ou mantedoras do galego. O lugar de residencia resulta unha variable clave, aínda que lle afecta máis ao galego que ao castelán. E os nenos inicialmente galegofalantes de contextos urbanos non teñen mecanismos de protección fronte á escasa presenza e pouco prestixio da súa lingua nestes ámbitos  en que se desenvolven. Cómpre salientar que a presenza do galego na escola é maior que no resto dos contextos, e máis presente na escrita que nas interaccións orais cos compañeiros.

Marcos Maceira, presidente d'A Mesa, presenta a situación da lingua galega en 2015 no ensino infantil das sete cidades a partir da enquisa realizada por esta organización. Catro de cada dez escolas infantís utiliza exclusivamente o castelán ou o castelán e o inglés nas aulas cos nenos. Só o 5,20% usa maioritariamente o galego; o 18,96% declara que utiliza galego e castelán por igual e o 36,43% maioritariamente o castelán. Cómpre lembrar que o Decreto do Plurilingüismo establece no artigo 5, sobre a educación infantil, que “o profesorado procurará que o alumnado adquira, de forma oral e escrita, o coñecemento da outra lingua oficial de Galicia dentro dos límites da etapa ou ciclo.”

Fronte a este  preocupante panorama, a Revista Galega de Educación esfórzase por presentar alternativas e experiencias positivas cara á nosa lingua.

O profesor da Universidade de Alacante Brauli Montoya presenta unha proposta de revernacularización para linguas en perigo de extinción por mor de perda da transmisión interxeracional e abandono. A base desta proposta é a capacidade da escola para reintroducir a lingua na familia, tal e como está a suceder en Irlanda co irlandés nunha situación lingüística ben peor que que ten o galego no noso país.

O apartado de experiencias positivas ábrese con Alí, un proxecto para axuntar e difundir recursos en galego para o seu uso didáctico na educación infantil levado adiante pola empresa Fabaloba.

Tamén A Mesa presenta o seu proxecto de creación de materiais didácticos para a educación infantil: vinte títulos que tratan o léxico relacionado con contidos desta etapa (o corpo, as cores, os animais...) con debuxos de grandes ilustradores galegos. Os vocabularios complétanse con cancións, unha ferramenta excelente para aprender as palabras de xeito divertido), que teñen vídeos nas canles de youtube e vimeo da Mesa, así como con láminas e actividades.

Avoaescola Ferrolterra é unha escola infantil en réxime de cooperativa nacida para garantir a aprendizaxe e o uso da lingua galega na primeira infancia (ata os tres anos) as familias que así o desexan. Cómpre salientar que durante un ano aprenderon dezanove crianzas e só dúas procedían de familias galegofalantes.

Belén Escariz, responsable do Equipo de Dinamización Lingüística do CEIP de Quintela (Moaña), reflicte no seu artigo a importancia de contar cun proxecto lingüístico ben adaptado á realidade sociolingüística do centro e con obxectivos e liñas de actuación claras, e cun EDL estable e motivado, capaz de levalo a cabo, utilizando estratexias emocionais.

A estratexia utilizada no CEIP A Lama baséase na creación e difusión de contidos audiovisuais en galego polos nenos e nenas do centro. A súa experiencia relátana Rafael Sánchez-Agustino e Cristina Campos.

Chámame, fálame é unha campaña para a transmisión interxeracional da lingua posta en marcha polo Departamento de Lingua do Concello de Santiago, buscando promover o uso dos antropónimos galegos, achegarlles ás familias argumentos que apoien a transmisión interxeracional da lingua e asociar a difusión do galego aos procesos de socialización e aprendizaxe lingüística nas familias.

O proxecto Apego, da Coordinadora de Traballadores/as de Normalización Lingüística, procura a socialización en galego dos pequenos e pequenas ata os seis anos nos ámbitos da familia, escolas infantís, actividades extraescolares e de conciliación, e tempo de lecer. Utiliza tanto estratexias argumentativas e de fornecemento de recursos, como emocionais. Estase desenvolvendo en 23 concellos galegos.

??? Author ???