Un idioma preciso, de Xusto A. Rodríguez Río

Se hai algo que diferencie a linguaxe popular da empregada habitualmente nas comunicacións técnicas e científicas é a súa precisión. Se o común das persoas, para referírmonos a eses legumes brancos que lle botamos ao caldo ou á fabada, dicimos feixón ou faba, un especialista probablemente as denomine como faba loba ou chícharo bravo, dependendo da variedade de que se trate e da situación. En todas as linguas é posible denominar con precisión, mediante termos específicos, todos os conceptos que cumpra, e por suposto, tamén os científicos. Ás veces hai que adaptar as denominacións dos achados científicos e técnicos feitos noutras linguas, sexa a través de neoloxismos ou a través da habilitación de termos que xa existen no idioma, actualizándoos. A necesidade é común á maioría dos idiomas, e os problemas e procedementos tamén se utilizan en todas as linguas, incluída a nosa.

Un idioma preciso nace no ano 2002 como proxecto de presentación, discusión e difusión das propostas de solucións terminolóxicas que ían aparecendo nos traballos diarios de corrección de textos científicos e de resolución de problemas terminolóxicas do Servizo de Normalización Lingüística da USC. Pensando en ampliar o máis posible a diana de público obxectivo, evitouse empregar unicamente o sitio web do SNL e apostouse por un espazo científico, aceptando o convite dun medio de divulgación da ciencia galega, en galego e a través de Internet, CanalCiencia. Este foi o espazo en que Xusto Rodríguez Río, técnico da Área de Terminoloxía do SNL, comezou a publicar as súas precisións, e  polo que resultou finalista do premio ao autor do ano Xosé María Álvarez Blázquez 2006. Alí foron aparecendo dúas achegas ao mes ata finais de 2008, en que o boletín dixital de novas científicas en galego deixou de emitir. Dende entón Un idioma preciso acubillouse no web do SNL e no propio Cartafol Dixital, e imos xa polas 137 precisións.

Un idioma preciso naceu e segue vivindo na Rede; mais agora contamos tamén coa publicación en formato papel das 100 primeiras precisións, grazas a 2.0 Editora. Como no proxecto nai, cada precisión devén un pequeno estudo en que se analiza un ou varios conceptos dunha área de especialidade, e que propón, matiza ou corrixe denominacións en galego para eles. Trátase dun libro que se presta a ser lido de corrido grazas á redacción sinxela, amena e pedagóxica que emprega Xusto Rodríguez, que ademais non foxe do humor e a retranca, como xa indican os títulos de moitas das súas precisións: “Na defensa do medio ambiente... ou do ambiente enteiro?”, “Onde se mercan os reloxos de seixo?”, “O xirasol que dá patacas...”, “Cando os webs se sindican, poden ir á folga?” ou “Tiburóns nas augas do galego”.

Ao lermos Un idioma preciso descubriremos a través de argumentos científicos que, por exemplo, palabras como tiburón e quenlla non son sinónimos absolutos, e que convén empregar tiburón como xenérico para unhas 300 especies e quenlla para se referir á especie Prionace galuca, da que é o nome patrimonial galego. Tamén nos decataremos da cantidade de anglicismos que temos instalados nas nosas vidas – mobbing, feed-back, stress, e-learning, rack, coaching... e aprenderemos como evitalos.

Moitas son as áreas de coñecemento que se tocan neste volume -bioloxía, economía, dereito, astronomía, enxeñaría química, medicina, psicoloxía, arquitectura...-, en ocasións traídas por cuestións de actualidade no momento en que se redactou a precisión, como “Habemus papam”, a raíz da morte de Xoán Paulo II.

En definitiva, Un idioma preciso axuda a comprender os mecanismos de creación de léxico en galego -idénticos aos de calquera outro idioma-, e a validez da nosa lingua -a de calquera lingua- para a comunicación de carácter científico.

DUARTE ROMERO, M ISABEL VAQUERO QUINTELA