Un idioma preciso
200. Variante delta: os virus perderon o pasaporte
Mércores, 23 de xuño de 2021
199. Restaurar, rehabilitar, recuperar ou reconstruír un ecosistema?
Sábado, 05 de xuño de 2021
198. Máis nomes ca orellas: o caso do crotal
Mércores, 10 de abril de 2019
197. Deixade que vos explique que é o "mansplaining"
Xoves, 14 de marzo de 2019
196. Especies de estrangulamento... Peixes que afogan mariñeiros?
Venres, 15 de febreiro de 2019
195. Investigado, procesado, encausado, acusado... quen é quen?
Xoves, 26 de xullo de 2018
194. Vencellos, mantiños... outra de castelanismos travestidos
Mércores, 27 de xuño de 2018
193. Contradictio in terminis: cando o inglés é a mellor opción
Mércores, 06 de xuño de 2018
192. Os nosos datos persoais, os nosos dereitos
Venres, 25 de maio de 2018
191. Dío en inglés, que queda máis moderno: o caso dos "badges"
Venres, 27 de abril de 2018
190. Aforamentos de políticos, de leiras... e de teatros?
Xoves, 05 de abril de 2018
189. Brechas que cómpre ignorar, fendas que cómpre pechar
Xoves, 08 de marzo de 2018
188. Reciclar palabras para falar de reciclaxe
Xoves, 22 de febreiro de 2018
187. O bitcoin e outros termos arredor del
Mércores, 07 de febreiro de 2018
167. Xogando a converterse en gamos?
Mércores, 29 de novembro de 2017
186. Un par de anglicismos da edición académica: "preprint" e "postprint"
Luns, 06 de novembro de 2017
185. Precisamos o inglés para compartir vehículos?
Mércores, 20 de setembro de 2017
184. Argalleiros que melloran o mundo
Venres, 30 de xuño de 2017
183. Un latinismo vivindo na auga doce
Xoves, 08 de xuño de 2017
182. "Ransomware": se te secuestran mellor que te decates
Xoves, 25 de maio de 2017
181. Facer "escrol" coa barra de desprazamento.
Xoves, 11 de maio de 2017
180. Plantas que ruben, animais que gatean
Xoves, 07 de maio de 2015
179. As razóns da "ratio"
Venres, 27 de febreiro de 2015
178. Depreciación e desvalorización
Mércores, 28 de xaneiro de 2015
177. "Islamita" ou "islamista"?
Venres, 09 de xaneiro de 2015
176. Onde hai patrón...
Martes, 14 de outubro de 2014
175. Gañarémoslle o pulso ao "selfie"?
Mércores, 02 de xullo de 2014
174. Abellóns por control remoto
Mércores, 18 de xuño de 2014
173. A "mariola" non é (só) un xogo.
Martes, 27 de maio de 2014
172. "Vial" e "viario": feitos o un para o outro?
Luns, 28 de abril de 2014
171. Cócteles de enerxías: "energy mix"
Luns, 24 de marzo de 2014
170. A RAG falla con "fallo".
Venres, 07 de marzo de 2014
169. Contidos "curados" é o contrario de contidos frescos?
Venres, 14 de febreiro de 2014
168. E Border de que enfermou?
Mércores, 22 de xaneiro de 2014
167. Xogando a converterse en gamos?
Luns, 16 de decembro de 2013
166. Startup, ou os anglicismos (disque) insubstituíbles
Luns, 02 de decembro de 2013
165. Un caso de trasacordos: *entablillar
Venres, 15 de novembro de 2013
164. Os gatos galegos rosman de contentos?
Martes, 29 de outubro de 2013
163. "Baria" ou "baría" no sistema ceguesimal?
Mércores, 26 de xuño de 2013
162. Conformámonos co "achantamento"?
Venres, 31 de maio de 2013
161. # e &: dous símbolos na busca de nome
Venres, 10 de maio de 2013
160. Feixes que forman faxinas.
Martes, 02 de abril de 2013
159. Obstáculos para o atletismo
Luns, 11 de marzo de 2013
158. "Crowdfunding", ou mecenas en tempos de crise
Luns, 18 de febreiro de 2013
157. Caudais que non levan auga.
Xoves, 17 de xaneiro de 2013
156. Precisións dos lectores 7: o nome galego de "ocularia"
Venres, 21 de decembro de 2012
155. O *badén que non sabía se subía ou se baixaba
Martes, 14 de febreiro de 2012
154. Dúas miradas sobre un mesmo problema: liña de vida
Martes, 10 de xaneiro de 2012
153. Os "sumilleres", ou ir beber á fonte limpa
Mércores, 14 de decembro de 2011
152. Case son cristais, pero non: os cuasicristais
Venres, 07 de outubro de 2011
151. Montes e moreas na memoria dun ordenador
Luns, 19 de setembro de 2011
150. Unha proposta de nomenclatura para os grupos de solos de referencia da FAO
Xoves, 14 de xullo de 2011
149. Non son bulbos, pero paréceno: os "bulbilos"
Mércores, 15 de xuño de 2011
148. Un "xacemento" en movemento
Mércores, 11 de maio de 2011
147. Ordenadores escravos con mestres que mandan neles
Venres, 15 de abril de 2011
146. Precisión ornitolóxica 6: *becada e *becacina
Mércores, 23 de marzo de 2011
145. Precisión ornitolóxica 5: lampareiro ou gavita para Haematopus ostralegus?
Venres, 25 de febreiro de 2011
144. Precisión ornitolóxica 4: Rallus aquaticus e Crex crex
Venres, 11 de febreiro de 2011
143. Precisión ornitolóxica 3: Oxyura
Mércores, 12 de xaneiro de 2011
142. Precisión ornitolóxica 2: mobella, non *colimbo
Luns, 27 de decembro de 2010
141. Precisións ornitolóxicas: unha serie de Silverio Cerradelo
Luns, 20 de decembro de 2010
140. Castelanismos agachados debaixo dun casco: a "carrileira"
Xoves, 09 de setembro de 2010
139. Cargar un coche cun enchufe: as "electrolineiras".
Venres, 18 de xuño de 2010
138. Ordenadores en tabletas
Luns, 31 de maio de 2010
137. Se quito grosor, estou regrosando?
Luns, 15 de marzo de 2010
136. O salto da lingua común á especializada: o caso de "nesgo"
Venres, 19 de febreiro de 2010
135. Máquinas que furan gabias: zanxadoras?
Venres, 29 de xaneiro de 2010
134. Agardando a vez para mandar: as "presidencias de quenda"
Mércores, 13 de xaneiro de 2010
133. Novos títulos para novos estudos: maior e minor
Venres, 18 de decembro de 2009
132. Trialogando entre tres
Venres, 27 de novembro de 2009
131. Unha planta mediática... por canto tempo?
Martes, 10 de novembro de 2009
130. Ofertas e demandas elásticas
Venres, 16 de outubro de 2009
154. Dúas miradas sobre un mesmo problema: liña de vida
Cando valoramos qué nome se lle debe dar en galego a un determinado concepto, cómpre atender a varios aspectos (se xa se usa algunha expresión para el ou para un moi próximo, en qué forma as distintas alternativas respectan as particularidades da lingua galega, os nomes usados nas linguas veciñas, etc.). Cando todos eles apuntan nunha mesma dirección é doado chegar a unha conclusión e formular unha recomendación explícita.
Pero moitas veces ocorre algo distinto: cada un deses aspectos leva a conclusións distintas, ou aínda opostas; e nesas circunstancias tomar unha decisión é moito máis difícil, como imos ver ao analizar o caso das liñas de vida.
Esa expresión aparece en documentos galegos referida a dous conceptos moi próximos, ambos relacionados coa seguridade e a protección das persoas:
- O Dicionario galego de construción naval defíneo como un 'cabo suxeito á cuberta ao que se fixa o mosquetón do arnés, permitindo os movementos dos tripulantes por cuberta'. Esta imaxe axuda a identificalo.
- Desde o mundo náutico estendeuse aos equipamentos de seguranza no traballo, para nomear un 'cable ou corda horizontal ou vertical, estirada entre dous puntos de ancoramento, que permite unha vía de tránsito entre eles e mantén unha protección contra as caídas nese tramo'. Outra volta, unha imaxe serve máis ca mil palabras.
Se miramos para as linguas veciñas comprobaremos que en todas elas se empregan formas equivalentes, como o línea de vida do castelán, o ligne de vie do francés, o linha de vida do portugués, ou o lifeline / life-line (tamén jackline) do inglés.
Esta práctica unanimidade invitaríanos a propoñer liña de vida como nome galego. Pero mirada deste outra perspectiva, a cuestión non está, nin moito menos, tan clara: é ben probable que esteamos perante un falso amigo do que, sendo puristas, conviría fuxir. A ver se conseguimos explicarnos.
O inglés lifeline e o francés ligne de vie encaixan naturalmente na estrutura das súas linguas porque nelas line e ligne significan, entre outras cousas, 'corda fina'; por iso esas palabras poden reutilizarse sen forzar o seu sentido. Pero se facemos a mesma proba en galego (ou en castelán) o resultado é ben outro: nin liña nin línea inclúen a idea de 'corda fina' entre as súas acepcións. A que podería estar máis preto é a de 'arte de pesca consistente nun fío ou tanza, xeralmente de nailon, cunha chumbada e un ou varios anzois empatados no extremo' que se pode atopar nos dicionarios galegos.
Xa que logo, ao usarmos liña de vida estamos obrigando á palabra liña a representar un significado distinto dos que ten recoñecidos no corpus léxico do galego. E isto ocorre, posiblemente, porque a semellanza formal entre a palabra inglesa (ou a castelá?) e a galega provocou unha tradución equivocada. Por iso, desde esta perspectiva, o aconsellable sería evitar o uso de liña e recomendar formas como corda de vida, cable de vida ou cable de ancoramento. Pero a presenza de calquera delas na documentación real é practicamente irrelevante.
E así chegamos ao nó desta meada: dámoslle prioridade á forma asentada no uso aínda que sexa discutible desde o plano lingüístico? Ou apostamos por potenciar a denominación máis "correcta" aínda que haxa que intentar implantala practicamente desde cero?
Neste caso, o pragmatismo lévanos a recoñecer que é moi difícil -por non dicir imposible- reverter o grao de difusión que ten liña de vida, sobre todo cando a presenza de formas moi semellantes en inglés, castelán ou portugués vai seguir indirectamente fomentando o seu emprego. Pero tamén debe quedar constancia de que se pode optar por outras alternativas (corda de vida, cable de vida, cable de ancoramento), que deberían figurar como sinónimos nos dicionarios e ser difundidas a través da documentación emanada das institucións públicas. |
[Actualización: 17-01-2012]
Se temos en conta equivalencias entre inglés e galego como lifeboat / bote salvavidas; life jacket / chaleco salvavidas ou life buoy / aro salvavidas, parece coherente incluír entre as posibles alternativas galegas a lifeline formas como corda salvavidas ou cable salvavidas.
XUSTO A. RODRIGUEZ RIO
Martes, 10 de xaneiro de 2012